Al jaren is er een tekort aan personeel in de techniek. Het huidige personeel vergrijst en de aanwas van nieuwe jonge techniekstudenten is te klein om het gat op te vullen. Verwacht wordt dat het tekort aan technisch personeel de komende jaren zal blijven. Tegelijkertijd biedt de huidige situatie kansen voor technisch geschoold personeel. Zij zien bijvoorbeeld salarissen stijgen. Hoe staat de sector ervoor? En is er een oplossing in zicht?
Wat is de situatie in de techniek?
Bijna zestig procent van de technici is momenteel tussen 40 en 65 jaar (AD). Dat betekent dat een groot gedeelte van de werknemers in de techniekbranche de komende decennia met pensioen zal gaan. Om dat gat op te vullen zijn er momenteel te weinig jongeren die kiezen voor een technische opleiding. De vraag naar technisch personeel zal ook verder toenemen door overheidsdoelstellingen, zoals die in het klimaatakkoord van Parijs. Daardoor moeten alle huishoudens in Nederland de komende jaren bijvoorbeeld van het gas af en over op duurzame energie. Voor het ontwikkelen en installeren van warmtepompen, zonnepanelen en andere duurzame oplossingen zijn technici nodig.
Ook tijdens de coronacrisis zijn er nog altijd veel technische beroepen waar makkelijk werk te vinden is (NOS). In de top-10 beroepsgroepen met de hoogste baankans staat machinemonteur op de eerste plaats en vinden we ook onder meer elektrotechnisch ingenieurs (4) en elektriciens/elektromonteurs (6) terug. Gevolg van de situatie is dat de salarissen voor technici de laatste jaren omhoogschieten. Waar iemand met een diploma mbo-4 in elektro- of installatietechniek in 2013 nog zo’n 1800 tot 2000 euro bruto verdiende, lag dit bedrag in 2018 al tussen de 2300 en 2600 bruto (Trouw).
Hoe wordt de schaarste in de technieksector aangepakt?
Om het tekort op te lossen zullen de schoolbanken bij technische opleidingen voller moeten komen te zitten. In 2013 is daarom het initiatief Techniekpact opgezet. Volgens voorzitter Thea Koster was het gat in de arbeidsmarkt eind 2019 al meer dan 70.000 vacatures voor technische beroepen en 15.000 vacatures voor ICT-beroepen (RTL Nieuws). De doelen van het Techniekpact zijn om onder meer de instroom in het onderwijs te vergroten, een grotere betrokkenheid van het bedrijfsleven bij technisch onderwijs te creëren en het docenttekort te verminderen.
Om bedrijven aan te moedigen tot omscholing of ontwikkeling van medewerkers, zijn diverse fondsen beschikbaar gesteld, zoals de MKB!dee-regeling, waar veel mkb’ers inmiddels gebruik van maken. Ook zijn er inmiddels voorbeelden van ondernemers die een eigen academy in het leven roepen om zelf personeel op te leiden. Het onderwijs weet het stoffige imago steeds beter van zich af te schudden. Volgens Koster zit technisch onderwijs in de lift. Op het vwo kiest inmiddels 60% voor een bètaprofiel en studies aan de TU Delft worden steeds populairder.
Door (lokale) overheden wordt geld uitgetrokken om de tekorten in de technieksector op te vullen. Vanuit het ministerie van Onderwijs wordt 100 miljoen euro per jaar voor heel Nederland beschikbaar gesteld om vmbo-techniek te stimuleren (Parool). In Zuidoost-Drenthe wordt verdeeld over vier jaar 1,3 miljoen euro geïnvesteerd om leerlingen enthousiast te maken voor een baan in de sector (RTV Drenthe). Brainport Eindhoven is bovendien samen met provincie Noord-Brabant een initiatief gestart met ‘hybride docenten’ om het afnemend aantal techniekstudenten aan te pakken (Studio040).
Ondanks deze initiatieven is er meer nodig om de personeelstekorten op te lossen. Eind 2020 stuurden de verschillende brancheverenigingen daarom een brief naar het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (FME). Zij roepen de overheid op in 2021 nog meer focus te leggen op het zorgen voor diversiteit in de techniekopleidingen, duurzaam investeren in techniek en technologie in het funderend onderwijs en het faciliteren en stimuleren van de inzet van hybride docenten.
